با توجه به اینکه شاید برخی از عزیزان به دنبال سند خطبه غدیر باشند، این مطالب را خدمتشان ارائه میدهم.
مدارک متن کامل خطبه غدیر
در تاریخچه کتابهاى اسلامى،اولین بار در نقل خطبه غدیر بصورت مستقل،به کتابى که عالم
شیعى استاد بزرگ علم نحو شیخ خلیل بن احمد فراهیدى متوفاى 175 هجرى تألیف کرده بر
مىخوریم،که تحت عنوان«جزء فیه خطبة النبى(ص)یوم الغدیر» (3) معرفى شده است،و بعد از
او کتابهاى بسیارى در این زمینه تألیف گردیده است. خوشبختانه متن مفصل و کامل خطبه غدیر
در هفت کتاب از مدارک معتبر شیعه که هم اکنون در دست مىباشد و به چاپ هم رسیده،با
اسناد متصل نقل شده است.روایات این هفت کتاب به سه طریق منتهى مىشود:
یکى بروایت امام باقر(ع)است که با اسناد معتبر در سه کتاب«روضة الواعظین»تألیف شیخ إبن
فتال نیشابورى (4) ،«الإحتجاج»تألیف شیخ طبرسی (5) ،و«الیقین»تألیف سید إبن طاووس (6)
نقل شده است.
طریق دوم بروایت زید بن ارقم است که با اسناد متصل در سه کتاب«العدد القویة»تألیف شیخ
على بن یوسف حلى (7) «التحصین»تألیف سید إبن طاووس (8) ،و«الصراط المستقیم»تألیف
شیخ على بن یونس بیاضى (9) ،و«نهج الایمان»تألیف شیخ حسین بن جبور (10) بنقل از
کتاب«الولایة»تألیف مورخ طبرى روایت شده است.
طریق سوم بروایت حذیفة بن الیمان است که با اسناد متصل در کتاب«الإقبال»تألیف سید بن
طاووس (11) بنقل از کتاب«النشر و الطى»نقل شده است.
شیخ حر عاملى در کتاب«اثبات الهداة» (12) و علامه مجلسى در«بحار الأنوار» (13) و سید
بحرانى در کتاب«کشف المهم» (14) و سایر علماى متأخر،خطبه مفصل غدیر را از مدارک مذکور
نقل کردهاند. بدین ترتیب،متن کامل خطبه غدیر بدست این بزرگان شیعه حفظ شده و بدست ما
رسیده است،که این خود در عالم اسلام از افتخارات تشیع است.
اسناد و رجال روایت کننده متن کامل خطبه غدیر
ذیلا عین اسناد مربوط به روایت خطبه غدیر بعنوان پشتوانه آن تقدیم مىگردد.
روایت امام باقر(ع)به دو سند است:
1.قال الشیخ أحمد بن على بن ابی منصور الطبرسی فی کتاب«الإحتجاج»:
حدثنی السید العالم العابد ابو جعفر مهدی بن أبی الحرث الحسینی المرعشی رضى الله عنه
قال:أخبرنا الشیخ أبو علی الحسن بن الشیخ أبی جعفر محمد بن الحسن الطوسی رضی الله
عنه،قال :أخبرنا الشیخ السعید الوالد أبو جعفر قدس الله روحه،قال:أخبرنی جماعة عن أبی محمد
هارون بن موسى التلعکبری،قال:
أخبرنی أبو علی محمد بن همام،قال:أخبرنا علی السوری قال:أخبرنا أبو محمد العلوی من ولد
الأفطس ـ و کان من عباد الله الصالحین ـ قال:حدثنامحمد بن موسى الهمدانی،قال:حدثنا محمد
بن خالد الطیالسی،قال:حدثنا سیف بن عمیرة و صالح بن عقبة جمیعا عن قیس بن سمعان عن
علقمة بن محمد الحضرمی عن أبی جعفر محمد بن علی(الباقر)علیهما السلام.
.2 قال السید إبن طاووس فی کتاب«الیقین»:قال أحمد بن محمد الطبری المعروف بالخلیلی فی
کتابه«أخبرنی محمد بن أبی بکر بن عبد الرحمان،قال:حدثنی الحسن بن علی أبو محمد
الدینوری،قال :حدثنا محمد بن موسى الهمدانی،قال:حدثنا محمد بن خالد الطیالسی،قال:حدثنا
سیف بن عمیرة عن عقبة عن قیس بن سمعان عن علقمة بن محمد الحضرمی عن أبی جعفر
محمد بن علی(الباقر) (ع).
روایت زید بن أرقم به سند زیر است:
قال السید إبن طاووس فی کتاب«التحصین»:قال الحسن بن أحمد الجاوانی فی کتابه«نور الهدى
و المنجی من الردى»:عن أبی المفضل محمد بن عبد الله الشیبانی،قال:أخبرنا أبو جعفر محمد بن
جریر الطبری و هارون بن عیسى بن سکین البلدی،قالا:حدثنا حمید بن الربیع الخزاز،قال :حدثنا
یزید بن هارون،قال:حدثنا نوح بن مبشر،قال:حدثنا الولید بن صالح عن إبن امرأة زید بن أرقم و عن
زید بن أرقم. روایت حذیفة بن الیمان به سند زیر است:
قال السید إبن طاووس فی کتاب«الإقبال»قال مؤلف کتاب«النشر و الطی»:عنأحمد بن محمد بن
علی المهلب:أخبرنا الشریف أبو القاسم علی بن محمد بن علی بن القاسم الشعرانی عن
أبیه :حدثنا سلمة بن الفضل الأنصاری،عن أبی مریم عن قیس بن حیان(حنان)عن عطیة السعدی
عن حذیفة بن الیمان.
1) بحار الأنوار:ج 37 ص .235
(2) بحار الأنوار:ج 37 ص .236
(3) الذریعة:ج 5 ص 101 شماره .418
(4) روضة الواعظین:ج 1ص .89
(5) الاحتجاج:ج 1 ص 66،بحار الأنوار:ج 37 ص .201
(6) الیقین:ص 343 باب 127.بحار الأنوار:ج 37 ص .218
(7) العدد القویة: .169
(8) التحصین:ص 578 باب 29 از قسم دوم.
(9) الصراط المستقیم:ج 1 ص .301
(10) نهج الایمان(نسخه خطى کتابخانه امام هادى(ع)در مشهد):ورقه 26ـ .34
(11) الإقبال:ص 454 و 456،بحار الأنوار:ج 37 ص 127 و .131
(12) اثبات الهداة:ج 2 ص 114،و ج .558 3
(13) بحار الانوار:ج 397 ص .201
(14) کشف المهم:ص 190
